Vandaag (31 augustus 2018) heeft de Provincie Limburg mede namens het Dagelijks Bestuur van de Stadsregio Parkstad Limburg een voorstel bij het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid ingediend voor een Regiodeal over de transformatie van Parkstad Limburg. Uit de zgn. Regio Envelop wordt een bedrag van € 40 miljoen gevraagd voor de aanpak van de sociaal-fysieke leefbaarheid in buurten en wijken in combinatie met ruimtelijk-economische structuurversterking van de regio. Daarnaast wordt ingezet op inzet van extra Rijksmiddelen zoals bijvoorbeeld de Klimaatenvelop van minister Wiebes van EZK. Tevens wordt een beroep gedaan op een breder commitment van de Rijksoverheid voor de regionale opgave in Parkstad, door inzet van het netwerk van ministeries of experimenteerruimte in nationaal beleid.
Investeringslijn III uit het Limburgs Aanbod
Op 18 april 2018 is het Limburgs Aanbod aan het Kabinet gepresenteerd en aangeboden aan het Kabinet Rutte III. Het aanbod is opgebouwd uit drie investeringslijnen: 1) verduurzaming van het nationale chemiecluster Chemelot, 2) de verduurzaming van de Limburgse gebouwde omgeving en 3) de transformatie van het regio Parkstad Limburg.
Voor de derde investeringslijn, de transformatie van de regio Parkstad Limburg, is het nu het moment om dit als voorstel in te dienen om te komen tot een ‘regiodeal’ met de rijksoverheid. De randvoorwaarden en het proces tot een regiodeal én aanspraak op financiële middelen uit de opengestelde tranche van 200 mln. euro van de regio-envelop, zijn geschetst in de brief aan de Tweede Kamer van Minister Schouten van 8 juni 2018.
Afgelopen maanden is hiervoor in zeer nauw overleg met de Provincie Limburg, gemeenten, IBA, maatschappelijke partners in het veld, zoals MKB-Parkstad en de corporaties en de direct betrokken ministeries een voorstel uitgewerkt op basis van de geschetste investeringslijn uit het Limburgs Aanbod. Het Dagelijks Bestuur van de Stadsregio Parkstad Limburg heeft hier op 22 augustus 2018 integraal mee ingestemd, nadat de colleges van de Parkstadgemeenten op 21 augustus het voorstel hebben behandeld. De aanvraag om te komen tot een regiodeal (inclusief bijlagen) is bijgevoegd en is vandaag via de RVO-website ingediend te worden bij het Ministerie van LNV.
Randvoorwaarden voor regiodeals en regio-envelop
In het Regeerakkoord waren reeds zes gebieden benoemd die aanspraak konden maken op incidentele middelen uit de Regio-envelop van 950 mln. euro voor de periode 2018 t/m 2022. Deze zes regio’s (Brainport Eindhoven, Rotterdam Zuid, Zeeland, BES-eilanden, ESTEC/Noordwijk en de nucleaire opgave in Petten) hebben begin dit jaar al financiële duidelijkheid gekregen over de rijksbijdrage uit de regio-envelop. Regiodeals zijn overeenkomsten waarin de inhoudelijke, organisatorische en financiële afspraken tussen rijk en regio worden vastgelegd. De regiodeals van deze zes gebieden zijn (met uitzondering van Rotterdam-Zuid) voor het zomerreces ondertekend. In de regio-envelop resteert derhalve nog ongeveer 450 mln. euro waarvan nu (tot 1 september 2018) een tranche van 200 mln. is opengesteld en op een latere moment de resterende middelen beschikbaar zullen komen.
De randvoorwaarden en het proces om te komen tot een regiodeal én aanspraak te kunnen maken op financiële middelen uit de in juni 2018 opengestelde tranche van 200 mln. euro van de regio-envelop, zijn geschetst in de brief van Minister Schouten aan de Tweede Kamer van 8 juni 2018. Er zijn 8 randvoorwaarden (criteria) geformuleerd waaraan regiodeals moeten voldoen (zie bijlage 2):
- Aansluiting van de inhoudelijke regionale doelen / opgaven van Rijksbeleid. Bij voorkeur betreft het meervoudige opgaven. Er zal ook gekeken worden naar het te verwachten regio-overstijgend effect;
- Cofinanciering: het uitgangspunt is dat de middelen uit de Regio Envelop een vliegwiel zijn voor investeringen vanuit de regio; vanuit de Regio Envelop wordt maximaal 50% bijgedragen met een minimum van € 5 miljoen en een maximum van € 40 miljoen;
- Toekenning van middelen is onderdeel van een bredere, meerjarige deal, met concrete samenwerkingsafspraken van een coalition of the willing: een expliciet doel (resultaatgericht), programma en inzet van middelen;
- Publiek-private samenwerking (PPS): in de deal leveren zowel publieke als private partijen bijdragen. Bij voorkeur is sprake van een triple helix -overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen- insteek. Uitgangspunt is actief commitment en (SMART) inzet van alle partijen. Dit geldt ook voor deelnemende vakdepartementen;
- Mate van robuustheid regionale governance en uitvoeringskracht: geen vrijblijvende samenwerking, maar een impuls voor langduriger effecten;
- Middelen uit de Regio Envelop zijn geen aanvulling op of vervanging van beleidsbudgetten op begrotingen van vakdepartementen. De focus ligt op opgaven waar nog geen reguliere financiering voor is;
- Matching vanuit departementen: pré als beleidsspecifieke middelen vanuit departementen bijgelegd worden of een koppeling kan worden gemaakt met financiering vanuit de EU (EFRO, ESF, POP, Interreg, Horizon2020) of bijvoorbeeld Invest-NL;
- Perspectief op snelle inzet van middelen uit de Regio Envelop (begrotingstranches), waarbij de zorgvuldigheid wel geborgd moet zijn.
Het Ministerie van LNV coördineert alle aanvragen voor regiodeals. De uiteindelijke verdeling van financiële middelen uit de zogeheten ‘Regio-envelop’ vindt plaats op voorstel van de Ministers Schouten (LNV) en Ollongren (BZK) aan de Ministerraad en vervolgens de Tweede Kamer.
Procedure en selectieproces
Om geselecteerd te kunnen worden voor uiteindelijk een mogelijke regiodeal wordt gevraagd om voor de nu opgestelde tranche van 200 mln. euro in totaal, zogeheten ‘two pagers’ digitaal in te dienen volgens een vast aanvraagformat op de RVO-website. Deze ‘two pager’ voorstellen (die overigens ook maximaal 5 pagina’s mogen zijn) moeten vóór 1 september 2018 ingediend worden en zullen in de maanden september/oktober door de betrokken ministeries en bewindspersonen gewogen en beoordeeld worden. Naar verwachting zal er begin november 2018 een selectie van voorstellen uitrollen die verder opgewerkt worden tot een ‘regiodeal’ inclusief financiële paragraaf. In de brief van Minister Schouten is aangegeven dat uiterlijk in het voorjaar van 2019, maar zoveel eerder als kan, hierover duidelijkheid gegeven wordt.
Voorstel voor regiodeal Transformatie Parkstad Limburg
De afgelopen maanden is er veelvuldig contact geweest met onze partners en de verschillende Ministeries over de wijze waarop een voorstel voor een regiodeal Transformatie Parkstad Limburg als onderdeel van het Limburgs Aanbod het meest kansrijk aanspraak kan maken op de verschillende nationale enveloppen en programma’s.
De meervoudige opgave en voorgestelde aanpak in de regio Parkstad sluit zeer nauw aan bij de doelstellingen die het Rijk met de regiodeals beoogt. Dat blijkt uit de vele gesprekken die de afgelopen maanden met de direct betrokken ministeries hierover zijn gevoerd. De cumulatie van de problemen is exceptioneel complex naar Nederlandse begrippen. De omvang en complexiteit van de problematiek gaan dan ook de (financiële) draag- en slagkracht van de regio te boven. Een aantal opgaven wordt vanwege onrendabele investeringen niet door de markt zelf opgepakt, waardoor het een collectief vraagstuk is. Verschillende overheden slaan de handen ineen om een hefboom te realiseren en zodoende van succesvolle experimenten en impulsen tot een meerjarige, massieve en coherente regionale aanpak van nationaal belang te komen. Met als doel dat de regio op de lange termijn op eigen kracht de opgaven kan dragen. Om deze stap te kunnen zetten zijn middelen, expertise en capaciteit van het Rijk onmisbaar.
De regio begint echter niet vanaf nul. De afgelopen jaren is er sprake van een nieuwe lente in de regio. Met regionale investeringsprogramma’s als IBA Parkstad, grote infrastructurele voorzieningen als de Buitenring Parkstad, elektrificatie van het spoor Heerlen-Aken, het nieuwe profiel van centrumstad Heerlen rondom het thema ‘urban’, de gezamenlijke aanpak van de energietransitie (PALET-aanpak) en afstemming op de woning- en retailmarkt, de groei van zowel de medisch-logistiek sectoren, de Brightlands Smart Services Campus en de internationaal erkende toeristisch-recreatieve ontwikkeling, bewijzen dat de regio op de goede weg is. De grensoverschrijdende samenwerking heeft een stevig impuls verkregen. Er is sprake van nieuwe trots, kracht en ondernemerschap in de wijk, de stad, bij het bedrijfsleven, de verenigingen en vooral bij de inwoners zelf. Het is de nu de uitdaging om het opgebouwde momentum te gebruiken voor een extra impuls om de ingezette lijn en de opgaven versneld en versterkt aan te pakken. In het voorstel voor de Regiodeal Transformatie Parkstad wordt dit nader uitgewerkt. Voor de specifieke uitwerking rondom de verdeling van middelen en de organisatie van de uitvoering (governance) zal er samen met onze partners nog een voorstel ontwikkeld worden dat recht doet aan de gestelde randvoorwaarden bij de regiodeal.
Regio Deal: een meerjarig partnerschap met de Rijksoverheid
Al ruim voordat het regeerakkoord van Kabinet Rutte III is gepresenteerd, is het Dagelijks Bestuur van de Stadsregio Parkstad Limburg op uitnodiging van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ingegaan om de mogelijkheden van een Regio Deal te verkennen.
Sinds het najaar van 2017 vinden er in deze context gesprekken plaats met vertegenwoordigers van diverse ministeries en met de Provincie Limburg. Het bijgevoegde voorstel is een resultaat onder meer van deze gesprekken. Daarbij wordt voorgesteld om langs twee lijnen te gaan werken aan de transformatie van de regio: de verbetering van de sociaal-fysieke leefbaarheid van buurten en wijken en de ruimtelijk-economische structuurversterking van de regio. Daarbij zijn zes centrale thema’s benoemd: wonen, energietransitie, retail, Heerlen Centrum, sociaaleconomische structuurversterking en grensoverschrijdende samenwerking (GROS).
Wij zetten in op de maximaal mogelijke rijksbijdrage van € 40 mln. uit de regio-envelop en willen dit inzetten op de thema’s wonen, retail, Heerlen Centrum en GROS. Daarnaast wordt samen met de partners ook alles op alles gezet om uit de verdeling van met name de ‘Klimaat-envelop’ gelden voor 2019 en verder, een maximale bijdrage te ontvangen voor onze ambitie op het gebied van verduurzaming.
Maar er wordt vooral een beroep gedaan op een breder commitment van de Rijksoverheid voor de regionale opgave in Parkstad, door inzet van het netwerk van ministeries of experimenteerruimte in nationaal beleid.
